Evlilik ve Nikâh
Evlilik ve Nikâh
Sizce “Yalnız taş duvar olmaz.” atasözüyle anlatılmak istenen nedir?
Toplumun temeli olan aile, evlilikle kurulur. Evlilik hukuki bir sözleşmeyle başlar. Karşılıklı olarak gerçekleştirilen nikâh akdiyle oluşur. Nikâh, bir erkek ve bir kadının birbirlerine eş olmak üzere yaptıkları mukaveledir. Bu mukaveleyle aile oluşur. Böylece nesep, hısımlık, analık babalık, evlatlık hakları ve vazifeleri, velayet, miras, nafaka münasebetleri doğar ve bunların birtakım hukuki sonuçları vardır.
İslam, evliliğin şartlarını belirlemiş ve evliliği nikâh akdi şartına bağlamıştır. Toplumun huzurunu sağlamak, nikâhın tarafları olan kadın ve erkeğin hak ve hukukunu korumakla mümkündür. Buna göre İslam’ın öngördüğü nikâh, tarafların karşılıklı rızası ve şahitlerin tanıklığıyla herkese ilan edilen ve kadın için mehir gibi hakları tanıyan bir akittir. Mehir, Müslüman bir erkeğin nikâh sırasında evleneceği hanıma verdiği veya vermeyi kabul ettiği mal ya da paradır. İslam dininde mehir, kadının boşandıktan sonra yalnız başına ayakta durabilmesinin ekonomik güvencesi olarak kabul edilmiştir. Mehir miktarı kişilerin ekonomik durumu ve sosyal konumuna göre değişir. İslam hukukuna göre mehir sadece kadının hakkıdır.
Nikâh, özü itibariyle iki insanın meşru birlikteliğini topluma duyurarak her türlü kötü zannın önüne geçmeyi, dolayısıyla ailenin toplumsal bakımdan kabulünü hedefler. Bu sayede çiftler aile yuvasını kurmuş olurlar. Aile doğacak çocuklara sevgi ve güven ortamı sağlar. Toplum da bu sayede devamlılığını korumuş olur.
Evlilik insanlar arası kaynaşmaya ve yakınlaşmaya vesile olur. Kayınpeder, kaynana, kayınbirader, elti, bacanak, görümce, baldız şeklinde isimlendirilen akrabalık, dostluk ve arkadaşlık ilişkileri kurulur. Bu sayede toplumda kaynaşma meydana gelir. Sosyal çevre genişler ve ilişkiler zenginleşir. Sevinçler ve sıkıntılar paylaşılır. Toplum değerlerini benimseyen, millî ve manevi değerlerini sahiplenen, inançlı ve ahlaklı bireyler meşru evlilikler yoluyla çoğalır. Gayrimeşru ilişkilerin önü kesilerek ahlaksızlığa giden yollar kapanmış olur.
Evliliğin amacı nedir?
• Sevme ve sevilme ihtiyacı
• Neslin korunması
• Dünyaya yeni nesiller getirme
• Güven içinde olma ve korunma duygusu
• Geleceğe güvenle bakabilme
Küfüv nedir?
İslam dinine göre ailede huzur ve mutluluğun sağlanabilmesi için eşler arasında denkliğin gözetilmesi tavsiye edilmiştir. Bu denklik küfüv kavramıyla ifade edilir. Eşitlik, denklik, benzerlik gibi anlamlara gelen küfüv evlenecek olan kadın ile erkek arasında dinî, ahlaki, ekonomik ve sosyal bakımdan gözetilmesi gereken bir durumdur. Ailede mutluluğun oluşumunda ve devamında küfüv önemli bir etkendir.
(bk. MEB Dinî Terimler Sözlüğü, s. 198.)
Dinimiz evliliğe önem vermiş ve evlilikle ilgili birçok ilkeyi Kur’an-ı Kerim’de Yüce Allah bizlere bildirmiştir. Bir Müslümanın kimlerle evlenmemesi gerektiği Nisâ suresi, 23. ayette şöyle vurgulanmıştır: “Anneleriniz, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek kardeşin kızları, kız kardeşin kızları, sizi emziren anneleriniz, süt bacılarınız, eşlerinizin anneleri, kendileriyle birleştiğiniz eşlerinizden olup evlerinizde bulunan üvey kızlarınız size haram kılındı. Eğer onlarla birleşmiş değilseniz (nikâh ortadan kalktığında) kızlarını almanızda size bir sakınca yoktur. Kendi sulbünüzden olan oğullarınızın eşleri ve iki kız kardeşi birden almak da size haram kılındı; ancak geçen geçmiştir, Allah çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir.”
Evliliğin aşamalarını din ve gelenekler belirlemiştir. Dinimize göre şartları yerine getirilmiş bir nikah evlilik için yeterli görülmüştür. Geleneğimizde ise sırasıyla söz, nişan ve düğün gibi uygulamalarla evlilik gerçekleşmektedir. Geleneğin ortaya koyduğu bu uygulamaların toplumun kaynaşması, evlenecek çiftlerin birbirini tanımaları, birlikte yuva kurmak için gayret sarf etmeleri gibi olumlu etkileri vardır. Ancak dışardan aile ve akraba müdahaleleri, nişan ve düğün masrafları, evliliğin tamamlanmasını zorlaştırmaktadır. Bu konuda Peygamberimizin “Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız…” (Buhârî, Cihâd, 164.) tavsiyesine kulak vererek evlilik için şartları kolaylaştırmanın yolları aranmalıdır.
Evlilik ile ilgili Ayetler ve Hadisler
Bir Müslüman olarak her konuda olduğu gibi evlilik ve aileyle ilgili de başvuracağımız ilk kaynaklar
Kur’an ve sünnettir. Kur’an-ı Kerim’de, Peygamberimizin söz ve fiillerinde evlilikle ilgili emirler, yasaklar
ve tavsiyeler vardır. Bu konuyla ilgili ayet ve hadislerden bazıları şöyledir:
“Allah size kendi cinsinizden eşler var etti. Eşlerinizden de oğullar ve torunlar verdi ve sizi temiz şeylerden rızıklandırdı. Öyleyken onlar batıla inanıyorlar da Allah’ın nimetini inkâr mı ediyorlar?” (Nahl suresi, 72. ayet.)
“Onlar, ‘Ey Rabb’imiz! Eşlerimizi ve çocuklarımızı bize göz aydınlığı kıl ve bizi Allah’a karşı gelmekten sakınanlara önder eyle’ diyenlerdir.” (Furkân suresi, 74. ayet.)
“Kendileri ile huzur bulasınız diye sizin için türünüzden eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet var etmesi de onun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir. Şüphesiz bunda düşünen bir toplum için elbette ibretler vardır.” (Rûm suresi, 21. ayet.)
“Ey genç topluluğu! Aranızdan evlenmeye gücü yetenler evlensin. Çünkü evlenmek, gözü haramdan korumak ve iffeti muhafaza etmek için en iyi yoldur…” (Buhârî, Nikâh, 3.)
“Birbirlerini seven (çiftlerin birleşmesi) için nikâhtan daha iyi bir çözüm yoktur.” (İbn Mâce, Nikâh, 1.)
“Bir kadınla dört şeyden dolayı evlenilir: Malı, soyu, güzelliği ve dini için. Sen dindar olanını tercih et. Böylelikle elin (evin-hanen) bereketlenir. ” (Buhârî, Nikâh, 16.)
Evlilik insanlar arası kaynaşmaya ve yakınlaşmaya vesile olur.
