Çevremizi tanımanın önemi nedir?

Çevremizi tanımanın önemi nedir?

Ayşe, Zehra ve Hakan aynı apartmanda oturuyorlardı. Üç arkadaş okuldan sonra eve birlikte dönüyorlardı. Yoldan geçen arabalardan korunmak için kaldırımdan yürüyorlardı.
Kaldırımın bittiği yerden sağa doğru döndüklerinde kırtasiyeyi gördüler. Ayşe kırtasiyeden silgi, Zehra ve Hakan ise kalem aldı.
Kırtasiyeden çıktıktan sonra
Zehra:
— Ödevlerimizi yaptıktan sonra ailemizden izin alarak parkta bulaşalım, dedi.
Bu fikir Ayşe ve Hakan’ın çok hoşuna gitti. Yaya geçidini kullanarak caddeden yolun karşısına geçerek evlerine gittiler. Ödevlerini yapıp ailelerinden izin aldıktan sonra oyun parkına gittiler. Oyun parkında salıncağa, tahterevalliye ve kaydırağa binerek eğlendiler.
Üç arkadaş hava kararmadan geldikleri yoldan evlerine döndüler.
Okuma metnine göre soruları cevaplayınız.
1. Ayşe, Zehra ve Hakan kalem ve silgi ihtiyaçlarını nereden karşılayacaklarını biliyorlar mı?
2. Ayşe, Zehra ve Hakan okudukları ilkokula sabahları yanlarında aile büyükleri olmadan gidebilirler mi?
3. Ayşe, Zehra ve Hakan yürüyüş sırasında niçin kaldırımı ve yaya geçidini kullanmışlardır?
Üç arkadaşın günlük hayatlarının bir bölümü özetlenmiştir. Metne göre bu üç öğrencinin yaşadıkları çevreyi iyi tanıdıkları söylenebilir. Çünkü eğitim gördükleri ilkokulun, ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri kırtasiyenin ve oyun oynadıkları çocuk parkının yerini bilmektedirler. Bir insanın yaşadığı çevreyi tanıyabilmesi günlük hayatını kolaylaştırır. Ayşe, Zehra ve Hakan yaşadıkları çevrede hareket ederken trafik kurallarına dikkat etmekte, yürürken yaya geçitlerini ve kaldırımları kullanmaktadırlar. Siz de yaşadığınız çevrede her zaman yaya geçitlerini ve kaldırımları kullanmalısınız.

Hastalandığımızda sağlığımıza kavuşmak için hastaneye gideriz.
Büyüklerimiz, bazı resmî işlerini halletmek için belediye, muhtarlık veya kaymakamlık gibi devlet dairelerine giderler.
Besin ihtiyacımızı karşılayabilmek için çarşı, pazar, market ve alışveriş merkezi gibi yerlere gideriz.

Yaşadığı çevrede hastanenin, devlet dairelerinin, çarşının, pazarın, marketin veya alışveriş merkezlerinin yerini bilmeyen bir kişi sizce günlük hayatında ne gibi zorluklar yaşayabilir?

Yaşadığınız çevreyi ne kadar iyi tanıdığınızı belirleyelim.
1. Okuduğunuz okulun yerini bilmeyen birisine okulunuzun yerini tarif edebilir misiniz?
Evet  Hayır
2. Okuldan çıktıktan sonra aile büyüklerinizin yardımı olmadan eve gidebilir misiniz?
Evet  Hayır
3. Yaşadığınız çevrenin güvenliğinden sorumlu olan polis merkezi veya jandarma karakolunun yerini biliyor musunuz?
Evet  Hayır
4. Yaşadığınız çevrede okul için gerekli olan kırtasiye malzemelerinin satıldığı yerleri biliyor musunuz?
Evet  Hayır
5. Evinizin veya okulunuzun yakınında yer alan yaya geçitlerinin veya kaldırımların yerini biliyor musunuz?
Evet  Hayır
Sonuç: Evet ve hayır cevaplarını sayınız. “Evet” cevabı sayısı, “hayır” cevabı sayısından fazla ise yaşadığınız çevreyi iyi tanıdığınız söylenebilir. “Evet” cevabı sayısı, “hayır” cevabı sayısından az ise yaşadığınız çevreyi daha iyi tanımanız gerekmektedir.

Çevre temizliğinin önemi nedir?

Gün boyunca yaptığımız faaliyetler sonucunda birçok atık madde oluşturuyoruz. Örneğin yediğimiz meyvenin kabuğu, içtiğimiz sütün kutusu birer atık maddedir. Atık maddeleri, yaşadığımız çevreye rastgele atmamamız gerekir. Aksi hâlde çevre kirliliğine neden oluruz.

Temiz Çevre adlı bir okul dergisinin Fen Bilimleri Dersi Öğretmeni ile çevre kirliliği hakkında yaptığı röportaj

Temiz Çevre: Çevre ne demektir?
Ayten Hanım: İnsanların doğup büyüdüğü, yaşadığı, eğitim gördüğü, mesleğini sürdürdüğü, çalıştığı ve dinlendiği yerlerin tamamına çevre denir.
Temiz Çevre: Sizce insanlar yaşadıkları çevreye karşı nasıl davranıyorlar?
Ayten Hanım: Bazı insanlar yaşadığı çevreye özen göstermektedir. Çöpleri çöp kovasına; kâğıt, cam, pil ve plastik gibi bazı atıkları da geri dönüşüm kutularına atmaktadır. Bazı insanlar ise çevresini maalesef özensiz kullanmaktadır. Oyun parklarına yedikleri yiyeceklerin ambalajlarını atan çocuklar olduğu gibi sokaklara ve caddelere ellerindeki çöpleri atan yetişkinler de vardır.
Temiz Çevre: Peki çevremizi niçin temiz tutmalıyız?
Ayten Hanım: Çünkü temiz ve sağlıklı bir çevre, bütün canlıların yaşayabilmesi için temel koşuldur. Yaşadığımız çevreyi başka insanlarla ve başka canlılarla paylaşırız. Bu nedenle okul, ev, mahalle ve çocuk parkı gibi yaşam alanlarının temizliği hepimizi ilgilendirir. Yaşadığımız çevrenin birer parçası olan evimizi, sokağımızı, okulumuzu ve sınıfımızı temiz tutmalıyız.
Temiz Çevre: Çevremizi temiz tutmazsak ne gibi sorunlarla karşılaşırız?
Ayten Hanım: Temiz çevre huzur ve sağlığın kaynağıdır. Kirli çevre ise birçok hastalığa yol açabilir. Bir an için evinizdeki çöplerin çoğaldığını düşününüz. Böyle bir durumda evinizin her tarafını çok kötü kokular sarar. Eviniz daha sonra böceklerin ve sineklerin yaşama alanı olur. Böyle bir evde yaşamak ister miydiniz? Evimize gösterdiğimiz özeni okul, sınıf, oyun parkı ve mahallemize de göstermeliyiz. Örneğin, elimize geçen her çöpü toprağa atarsak bir süre sonra çok büyük bir toprak kirliliği yaşanır. Toprak kirliliği, toprakta yaşayan tüm canlıları olumsuz etkiler. Canlılar kirli bir toprakta yaşamlarını sürdüremezler. Temiz Çevre: Bu söyledikleriniz gerçekten çok önemli bilgiler içeriyor. Ayten Öğretmenim, çöplerimizi toprağa değil de su kaynaklarına atarsak bu sefer de deniz ve göllerde yaşayan canlılar bu durumdan olumsuz etkilenir, öyle değil mi? Peki, o zaman yaşadığımız çevreyi temiz tutabilmek için neler yapabiliriz?
Ayten Hanım: Evet, haklısınız. Çevre temizliğine önce evimizden ve okulumuzdan başlamalıyız. Öncelikle evimizi temiz tutmalı ve bu konuda büyüklerimize de yardımcı olmalıyız. Evimizin temiz ve düzenli olması için üzerimize düşen görevleri yerine getirmeliyiz. Okulumuz, yakın çevremizin önemli bir parçasıdır. Günümüzün büyük bir kısmı okulda geçer. Okulumuzun temiz olması, bize sağlıklı bir öğrenme ortamı sağlar. Bu nedenle okulumuzu ve çevresini temiz tutmaya özen göstermeliyiz. Yiyecek ve içecek atıklarımızı her zaman çöp kovalarına atmalı, okulumuzda bulunan eşyaları temiz ve özenli kullanmalıyız. Ev ve okul dışında yaşadığımız çevrenin temizliğine de dikkat etmeliyiz. Cadde, sokak, park ve bahçeleri, ormanları, piknik yerlerini kirletenleri uyarmak hepimizin görevidir. Bunu yaparken de karşımızdakileri üzmemeye özen göstermeliyiz. Unutmayalım ki herkes kendi çevresini temiz tutarsa Dünya tertemiz olur.

Siz de yakın çevrenizdeki insanlarla çevre kirliliği hakkında bir röportaj yapabilir, yaptığınız röportajı sunabilirsiniz.

Etkinlik: Yaşadığınız çevrenin temizliğine katkıda bulunabilirsiniz.
ÇEVRE TEMİZLİĞİNE DİKKAT EDİYORUZ
Yapılacak Çalışmalar
1. Yaşadığınız çevrenin temizliği ile ilgili aşağıda verilen görevleri bir ay boyunca her gün yapmaya özen gösteriniz.
* Sınıftan çıkarken sıranızın altındaki çöpleri çöp kovasına atınız.
* Yattığınız yatağı her sabah kendiniz düzenleyiniz.
* Ambalaj atıklarını çöp kovasına atınız.
* Ev temizliğinde büyüklerinize yardım ediniz.
* Okul bahçesini kirleten arkadaşlarınızı kibar bir şekilde uyarınız.
* Kâğıt, pil, cam ve plastik atıklarını geri dönüşüm kutularına atınız.
2. Uyguladığınız her öneri için 1 puan alacaksınız.
3. Bu önerilerin hepsini bir gün boyunca uygularsanız günde 6 puan alacaksınız.
4. Bir ay sonunda sınıfta en yüksek puanı toplayan arkadaşınızı belirleyiniz.
5. Belirlediğiniz arkadaşınızın fotoğrafını sınıf panosuna asınız. Arkadaşınızı
“Yaşadığı Çevrenin Temizliğine En Çok Dikkat Eden Öğrenci” ilan ediniz.
Not: Yaşadığınız çevrenin temizliğine katkıda bulunmak için yapılması gerekenlere hayatınız boyunca özen göstermelisiniz. Başkalarının olmadığı ortamlarda dahi bu davranışları sergilemelisiniz.

Yaşadığı çevreyi temiz tutan insanlar günlük yaşamlarında nelere dikkat etmektedir?

Doğal çevre ve yapay çevre arasındaki farklar nelerdir?

Canlı varlıklar yaşamlarını sürdürebilmek için her türlü ihtiyaçlarını çevrelerinden karşılarlar. Canlıların yaşamları ve yaşadıkları çevre birbirine bağlıdır. Örneğin, karıncaların yaşama alanı toprak, balıkların yaşama alanı ise sudur. İnsanlar şehirlerden köylere, ormanlardan adalara kadar çok geniş bir çevrede yaşar.

Dağ, orman, ova, göl ve akarsu gibi doğada kendiliğinden var olan çevreye doğal çevre adı verilir. Doğal çevrenin oluşumunda insan etkisi yoktur.

İnsanlar yaşadıkları çevreyi istekleri ve ihtiyaçları doğrultusunda değiştirirler. Bu amaçla insanlar çeşitli binalar, oyun parkları, hayvanat bahçeleri, seralar, köprüler ve barajlar yapmışlardır. İnsanların oluşturduğu ve doğada kendiliğinden bulunmayan çevreye yapay çevre denir. Yapay çevredeki her türlü yapı, insan emeğinin sonucunda oluşmuştur.

İnsanlar kışın soğuktan korunmak ve barınma ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla evler yapmışlardır.
İnsanlar deniz, akarsu ve dere gibi su kaynaklarını aşabilmek için köprüler yapmıştır.
İnsanlar seraları istedikleri zaman, istedikleri meyve ve sebzeyi yetiştirebilmek için yapmıştır. Seralar sayesinde meyve ve sebzeleri mevsimi dışında yiyebiliriz.
İnsanlar daha iyi eğitim ortamları oluşturabilmek için okullar yapmıştır.

Doğal ve yapay çevre arasındaki farklar nasıl açıklanabilir?
• Doğal çevrenin oluşumunda insan emeği yoktur. Yapay çevrenin oluşumunda insan emeği vardır.
• Doğal çevre, doğada kendiliğinden bulunur. Yapay çevre ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda insanlar tarafından yapılır.

Etkinlik: Doğal ve yapay çevre örnekleri
Gerekli Malzemeler: Kalem, fon kartonu, makas, yapıştırıcı, çeşitli kitap, dergi ve gazeteler.
Yapılacak Çalışmalar
1. Fon kartonunu 10×20 cm ebadında keserek 12 tane kart oluşturunuz.
2. Çeşitli kitap, dergi ve gazetelerden aşağıda verilen çevrelerin görsellerini bulunuz.
• Orman • Göl
• Sera • Apartman
• Ada • Hayvanat bahçesi
• Çayır • Mağara
• Köprü • Çocuk parkı
• Okul • Şelale
3. Oluşturduğunuz kartların ön yüzüne bulduğunuz görselleri yapıştırınız. Kartların arka yüzlerine ise görsellerdeki çevrelerin türünü “doğal çevre” ve “yapay çevre” olarak yazınız.
4. Hazırladığınız kartları bir araya getiriniz ve sınıftan bir arkadaşınıza veriniz.
5. Arkadaşınız size kartların üzerindeki görselleri göstersin. Siz de görsellerdeki çevrenin türünü söyleyiniz.
Kartlarınızdaki görsellerde bulunan çevrelerden hangilerinin yapımında insan emeği yoktur?
Kartlarınızdaki görsellerde bulunan çevrelerden hangileri insanların istek ve ihtiyaçlarını karşılamak için yapılmıştır?

Yapay çevrenin insanların ilgi, istek ve ihtiyaçları doğrultusunda oluşturulduğunu öğrendiniz. Siz de yapay bir çevre tasarlayabilirsiniz. Bu amaçla aşağıda aşamalar hâlinde verilen uygulamaları yapınız.
1- Hayalinizdeki yapay çevrenin taslağını çiziniz. Taslak çizimler, düşüncelerinizi kâğıda aktarmanızı sağlar.
2- Tasarladığınız yapay çevrenin modelini yapmak için gerekli malzemeleri temin ediniz.
3- Temin ettiğiniz malzemelerle modelinizi yapınız. Bu esnada büyüklerinizden yardım alabilirsiniz.
4- Çalışmalarınızla ilgili bir rapor hazırlayınız. Rapora yapay çevreyi niçin tasarladığınızı, nasıl yaptığınızı ve yapay çevrenin özelliklerini yazınız.
5- Yaptığınız yapay çevreyi ve hazırladığınız raporu arkadaşlarınıza sununuz.

Doğal çevrenin canlılar için önemi nedir?

Toprak, üzerinde pek çok canlının barındığı, beslenmeleri için gerekli ürünlerin yetişip geliştiği bir varlıktır. Bu nedenle toprak, yaşamın kaynağıdır. İnsanlar besinlerinin çoğunu topraktan elde ederler. Sebze ve meyveler toprakta yetişir. Et, süt ve yumurta gibi besinler de bitkilerle beslenen hayvanlardan elde edilir. Evler, okullar, fabrikalar ve her türlü bina toprağın üzerine yapılır.

Çöplerin toprağa atılmasıyla toprak kirliliği oluşur. Bu nedenle toprağın yapısı bozulur ve toprakta yaşayan canlılar bu durumdan olumsuz etkilenir.

Toprakta yaşayan canlılar da dâhil olmak üzere tüm canlıların yaşamak için suya ihtiyacı vardır. Canlılar göl, deniz ve akarsu gibi kaynaklardan su ihtiyaçlarını karşılar.
• Balıklar ve deniz kaplumbağaları suda yaşar.
• Su kenarındaki bitkilerin gelişimi diğer bitkilere göre daha hızlıdır.
• İnsanlar içme ve kullanma suyunu akarsu veya göllerden elde eder.
• Su kaynakları, sıcak ortamlarda yaşayan hayvanların serinlemesini sağlar.
Su kaynaklarının temizliği çok önemlidir. Su kaynakları temiz olmalı ve kirletilmemelidir. Su kaynaklarının kirlenmesi pek çok hastalığa neden olur. Kirli su kaynakları salgın hastalıklara yol açabilir.

Ormanlar, bitkilere ve hayvanlara ev sahipliği yapar. İhtiyaç duyduğumuz kâğıt ve keresteyi ormanlardan elde ederiz. Ormanlık alanların sel ve erozyon gibi doğal afetleri ve hava kirliliğini de önleyici etkileri vardır. Bunlara ek olarak özellikle büyük kentlerin çevresinde bulunan ormanlar, insanlar için hem dinlenme hem eğlenme alanlarıdır.
Ormanlık alanlarda yakılan ve söndürülmeyen piknik ateşleri orman yangınlarına neden olabilir. Orman yangınlarının sonucunda ağaçlar yanar, birçok bitki ve hayvanın yaşamı sona erer.

Dünya yüzeyinin üst tabakasına yer kabuğu adı verildiğini öğrenmiştiniz. Yer kabuğu; rüzgâr, yağışlar ve hava sıcaklığının etkisiyle sürekli değişim hâlindedir. Yer kabuğunun değişim sürecinde oluşan ve görülmeye değer varlıklara doğal anıt adı verilir. Doğal anıtlar doğada kendiliğinden oluşur, insanlar tarafından yapılmazlar. Mağaralar, şelaleler, ormanlar, ovalar ve dağlar doğal anıtlardır.
Ülkemizdeki doğal anıtlar nelerdir?
Manavgat Şelalesi (Antalya)
Pamukkale Travertenleri (Denizli)
Peri Bacaları (Nevşehir)
Tuz Mağarası (Çankırı)
Gövde çevresi geniş, boyu uzun, yaşı büyük olan bazı ağaçlar da doğal anıt olarak kabul edilir. Zonguldak’ın Alaplı ilçesine bağlı Gümeli beldesinde bulunan porsuk ağacının, Dünya’nın en yaşlı 5. ağacı olduğu kabul edilmektedir. Ülkemizdeki en yaşlı ağaçlardan biri olan Bursa’daki İnkaya Çınarı da doğal anıtlara örnektir.

Devlet tarafından korumaya alınan alanlara millî park adı verilir. Millî parklarda doğal güzellikler olabileceği gibi tarihî eserler de vardır. Millî parklarda görülmeye değer bitki ve hayvanlar da yaşar. Millî parkları ziyarete giderek doğal güzellikleri görebiliriz. Millî parklarda ağaçlara zarar vermemeli, yerlere çöp atmamalı, yetkililerin koyduğu kurallara uygun davranmalıyız.
Ülkemizde bulunan millî parklar nelerdir?
Kaçkar Dağları Millî Parkı (Rize)
Kuş Cenneti Millî Parkı (Balıkesir)
Spil Dağı Millî Parkı (Manisa)
Yedigöller Millî Parkı (Bolu)

Doğal çevreyi korumak için neler yapmalıyız?

* Ağaçlara ve çimenlere zarar verilmemelidir. Yeşil alanlar artırılmalı, ağaçlandırma çalışmaları hızlandırılmalıdır.
* Evde, okulda veya hastanede oluşan atıklar rastgele sokağa atılmamalıdır.
* Fabrika bacalarına ve otomobil egzozlarına filtre takılmalıdır.
* İnsanların ve hayvanların içme suyu kaynaklarına girmesi önlenmelidir.
* Lağım atıklarının ve evlerde kullanım sonucu oluşan deterjanlı suların su kaynaklarına karışması önlenmelidir.
* Ormanlık alanlarda ateş yakılmamalıdır.
* Piknik alanlarından ayrılırken geride kalan çöpler toplanmalı ve çöp kovalarına atılmalıdır.
* Pil, kâğıt, cam ve plastik atıkları geri dönüşüm kutularına atılmalıdır.
* Sanayi tesislerinin atıkları arıtılmadan su kaynaklarına bırakılmamalıdır.
Doğal çevreyi korumak için başka çözüm önerileriniz var mı? Düşüncelerinizi yorum kısmında paylaşınız.

Kâğıt, karton, cam, metal ve plastik atıkların üretimde tekrar kullanılmasına geri dönüşüm denir. Üzerlerinde geri dönüşüm işaretinin bulunduğu ürünler geri dönüşümlüdür.
Etkinlik: Atık maddeleri topluyorum
Not: Bu çalışmayı yapmak için sınıf öğretmeniniz ve okul idarecilerinizden gerekli izinleri alınız.
Gerekli Malzemeler: Üç tane atık toplama kutusu, 3 tane dosya kâğıdı, bant.
Yapılacak Çalışmalar
1. Sınıfınıza üç tane atık toplama kutusu temin ediniz.
2. Dosya kâğıtlarına sırayla “plastik”, “kâğıt” ve “diğer atık maddeler” yazınız. Bu kâğıtları atık toplama kutularının üzerine bantlayınız.
3. Gün içindeki beslenme ve öğrenme faaliyetleriniz sırasında oluşan atık maddeleri uygun atık toplama kutularına atınız.
4. Plastik ve kâğıt toplama kutuları dolduğunda, atıkları okul idaresinin belirlediği bir yerde muhafaza ediniz.
5. Atıklar yeterli miktara geldiğinde yaşadığınız yerleşim biriminin belediyesindeki ilgili birime teslim ediniz.
6. Bu çalışmayı öğrenim hayatınızın diğer kademelerinde de uygulamaya çalışınız.
Not: Etkinlik sürecinde evinizdeki atık kâğıt ve plastikleri de atık toplama kutularına atınız.
Bu etkinliğin doğal çevrenin korunmasına ne gibi katkıları vardır?

Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru hangisi yanlış belirtin.
Atık maddeleri su kaynaklarına atmak sudaki canlı yaşamını olumsuz etkilemez.
Bitkilerin büyüyüp gelişebilmesi için yalnız havaya ihtiyacı vardır.
Çevre temizliğinden yalnızca büyükler sorumludur.
Pamukkale Travertenleri bir doğal anıttır.
Sadece ev ve okul temizliğine dikkat etmeliyiz.
Temiz bir çevre, salgın hastalıkları önleyebilir.
Yaşadığımız çevreyi tanımamız hayatımızı kolaylaştırır.
Yaşadığımız çevreyi temiz tutmalıyız.
Yediğimiz meyvelerin kabuklarını çöp kutusuna atmalıyız.

Etkinlik: Canlılar ve çevre ile ilgili drama
Aranızdan bir arkadaşınızı seçiniz ve aşağıdaki dramayı hep birlikte canlandırınız. Hepinize iyi eğlenceler.
Arkadaşınız: İki türlüdür varlıklar.
Bazıları canlı, bazıları cansız.
Hem beslenir hem büyür canlı varlıklar.
Cansız varlıkların bazıları
Doğada kendiliğinden bulunur.
Bazıları insanlar tarafından yapılır.
Söyleyin bakalım, hadi
İnsan, köpek ve bitki
Canlı mıdır yoksa cansız mı?
Tüm Sınıf: Canlı!

Arkadaşınız: Benim yaşadığım çevrem
Evim, okulum ve mahallem.
Çevremi tanımalıyım,
Hem temiz tutmalı,
Hem korumalıyım.
Peki çöpleri
Nereye atmalıyım?
Tüm Sınıf: Çöp kovasına!

Arkadaşınız: Yaşadığımız çevre iki türlüdür.
Ev, köprü ve sera;
Yapay çevredir.
İnsanlar tarafından yapılır.
Söyleyin bakalım,
Orman, ada ve bahçe;
Ne tür bir çevredir?
Tüm Sınıf: Doğal çevre!

Arkadaşınız: Yerlere çöp atmamalıyız.
Çöp atanları uyarmalıyız.
Ormanlık alanlarda ateş yakmamalıyız
Doğal çevreyi korumak için
Ne yapmalıyız?
Tüm Sınıf: Ağaç dikmeliyiz!

Arkadaşınız: Pamukkale Travertenleri,
İnkaya Çınarı,
Manavgat Şelalesi
Görülmeye değer yerlerdir.
Bu yerlerin adı nedir?
Tüm Sınıf: Doğal anıt!

Yılmaz, bir bitkinin yaşam döngüsünü gözlemliyor. Bitkinin yapraklarından bazıları döküldü, bazıları kurumaya başladı. Bunun sebebi nedir?
Doğal ve yapay çevre arasındaki farklar nelerdir?
Doğal Çevreyi Korumak İçin Yapılması Gerekenler nelerdir?